Literatura Unibertsala

Europar Antzerkia XIX. Eta XX. Mendeetan XIX. mende amaieran teatro naturalista ezustean gailendu zen, eta hori izan zen antzerkigintza eraberritzeko lehen pausoa. Dramaturgo eskandinaviar batzuen lanen argitalpena, lehenengo teatro taldeak sortzea, eta eszenako lehen zuzendariak agertzea, hori guztia aldi berean gertatu zen, eta hori guztiari esker antzerkigintza goitik behera aldatzen hasi zen. Teatro errealistatik naturalistara Antzerkiaren generoan XIX. mendearen bigarren zatian drama errealista zen nagusi. Antzerki mota honek teatro erromantikoan horren ohikoak ziren exotismoa eta historizismoa alde batera uztea lortu zuen, Teatro naturalista saiatu zen errealitatea bere horretan islatzen, horretarako gizakiaren jokabideak eta arrazoi pertsonal eta sozialak aztertuz; ezaugarri horiei esker, zoritxarra, senik gaiztoenak, eta pobrezia giroak eszenaratu ziren. «Teatro askeak» Estilo dramatiko berri hau talde txiki independente batzuek zabaldu zuten. Talde hori...

EDGAR ALLAN POE 1.BIOGRAFIA Edgar Allan Poe Bostonen, Massachusettsen, Amerikako Estatu Batuetan 1809ko urtarrilaren 19an jaio zen, eta 1849ko urriaren 7an hil zen Baltimoren. Poeta, ipuin idazle eta literatura kritikaria izan zen. Estatu Batuetako Erromantizismo mugimenduko kidetzat jotzen da. Idazteaz bizitzea erabaki zuen lehenengo Estatu Batuar idazle ospetsua izanik, bizimodu zaial izan zuen. Narrazioak eta olerkiak idatzi zituen batik bat. Estatu Batuetako ipuin idazle goiztiarra, fantasiazko, beldurrezko eta umorezko ipuinaren maisu izan zen; polizia eta zientzia fikzio generoen aitzindaria. Genero gotikoaren erakusgarrienetako bat da, eta misteriozko eta beldurrezko lanek ema zioten ospea. Bestalde, idazle gutxi dago literaturaren istorian Poek adinako interpretazio eta hipotesi sorrarazi duenik. Literatura kritika zorrotzak idatzi zituen. Estatu Batuetako kritikak gaitzetsi zuen, baina Europan berehala arrakasta handia izan zuen, Charles Baude...

ERREALISMOA Errealismoa XIX.mendean sortutako mugimendu artistiko bat da, erromantizismoak leku batzuetan irauten duen bitartean. Frantziatik dator, erromantizismoaren erantzuna da. Erromantizismoan emozioak eta sentimenduak dira nagusi, berriz, Errealismoan arrazoia erabiltzen da, eta bizitza erreala deskribatzen dute. Hiru idazle ospetsu nabarmentzen dira.: Honore Balzac (1799-1850) Toursen jaio eta Parisen hil zen XIX. mendean.   Errealismoaren aita, nobela frantsesa eraberritu zuen: eleberrigilea, antzerkigilea, literatura eta arte kritikaria, kazetaria eta inprimitzailea izan zen. Nobelaz aparte antzerkia, kritika… idatzi zuen baina eleberriaren generoan nabarmentzen da. Bere lanik inportanteenak hauek dira: Splendeur et miseres des courtisanes, Le pere goriot eta Le contrat de mariage. Charles Dickens (1912-1970) Idazle ingeles ezaguna izan zen, narrazioaren maisua eta humorez eta ironiaz kritika sozial egin zuen. Bere lanik...